2024’te Devir Düşüyor

● 2023’te otomotiv satışları sektörün uzun zamandır hayalini kurduğu 1 milyonun üzerinde. Sektörün 2024 beklentileri ise bu yılın yüzde 30-40 altında

2023 yılında Türkiye’de en hareketli sektörlerin başında otomotiv geldi. Sene başından itibaren gayrimenkul fiyatlarındaki artışın da etkisiyle tüketiciler otomobili yatırım aracı olarak görmeye başladı. Tedarik tarafında yaşanan sorunlar ve talepteki patlama bulunabilirlik sorununu da beraberinde getirdi. Türkiye’de bir anda ihtiyacı olanın da olmayanın da otomobil alım satımı yapmasıyla ortaya çıkan tablo neredeyse her marka ve her modelde araç için bayilerde uzun bekleme sıraları ortaya çıkardı. Pandemi dönemine ait bekleyen ve biriken talep de bu tabloya eklenince yılın ilk yarısı daha da karmaşık hale geldi. Arz talep dengesinin gitgide bozulduğu süreçte, ikinci el otomobil fiyatları sıfır otomobil fiyatlarının üzerine çıkarken Ticaret Bakanlığı yeni düzenlemelerle bozulan dengeyi tekrar yerine getirdi.

İkinci yarıdan itibaren al-satçıların devreden

çıkmasıyla otomobile ulaşım tekrar normale dönmeye başladı. Firmaların ellerindeki stoklar arttıkça fiyatlar düştü, son çeyrek itibariyle de cazip kampanyalarla markalar ellerindeki stokları bitirip yeni seneye daha büyük hedeflerle girmeye hazırlanıyor.

Gerçekten otomobile ihtiyaç duyan kesim de fırsat bu fırsat deyip otomobil alırken, ticari tarafta filo yenileme talepleri satış rakamlarını yukarı taşıdı. Son açıklanan verilere göre Türkiye otomobil ve hafif ticari araç toplam pazarı, 2023 yılı 11 aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 60,8 artarak 1 milyon 73 bin 982 adet olarak gerçekleşti. 2023 yılı kasım ayı otomobil ve hafif ticari araç pazarı 2022 yılının aynı ayına göre yüzde 39,8 artarak 115 bin 40 adet oldu. Satışlar aralık ayında da bu hızla giderse sektör seneyi 1milyon 200 bin bandında kapatacak gibi duruyor ki bu rakam sektörün uzun zamandır hayalini kurduğu 1 milyonluk satış rakamının üzerinde.

Sektörün bu sene bu rakama ulaşmasında pazara birçok yeni oyuncunun girmesinin de önemli bir payı var. Özellikle de elektrikli araç üreticilerinin agresif satış politikaları otomobil satış rakamlarını yukarı taşıdı.

Sıfır otomobil piyasasındaki bu gelişmeler ikinci el otomobil piyasasını da çok etkiledi. Ticaret Bakanlığı’nın aldığı kararlar, finansmana ulaşımdaki zorluklar ve yüksek faiz oranlarına bağlı olarak ikinci el araç fiyatları da aşağı geldi. Fiyatlarda keskin bir düşüş yaşanırken markadan markaya farklılık gösterse de ikinci el otomobil pazarında ortalama olarak yüzde 20’lere varan bir fiyat gerilemesi yaşandı.

Tüm bu gelişmeler ışığında sektör temsilcileri 2024 yılına çok pozitif bakamıyor. Ekonomi yönetiminin net bir dille krediye ulaşımdaki zorluklarla ilgili değişikliğe gidilmeyeceğini açıklaması diğer yandan yaklaşan yerel seçim ortamı, bu sene sektöre giren birçok yeni oyuncunun pazarda yer bulmaya çalışması, 2024 senesinde sektörü hem rekabet açısından hem de satışlar açısından zorlu bir dönemece sokacak. Toyota Türkiye Pazarlama ve Satış CEO’su Ali Haydar Bozkurt, “Yaklaşık 4 yıldan bu yana biriken talep ve uygulanan satış kampanyaları, satışların belli oranlarda tutulmasına yardımcı oluyor. 2024 yılında ise daha farklı bir tabloyla karşılaşacağımızı öngörüyoruz. Araç fiyatlarında yükseliş, kredi maliyetleri, krediye ulaşmada zorluk ve kısıtlar, pazarın yüzde 30-35 civarında daralmasına yol açabilir. Bu noktada otomobil ve hafif ticari dâhil olmak üzere 750-800 bin civarında bir pazar hacmi gerçekleşebilir” diyor.

Temmuz 2023 itibariyle Türkiye’de satılan neredeyse tüm modellerin yüzde 80’lik ÖTV dilimine girmesi de satışları olumsuz etkileyen nedenlerden bir tanesi olarak görülüyor. Doğuş Otomotiv CEO’su ve Yönetim Kurulu Başkanı Ali Bilaloğlu, “2024’te bu seneye göre bir daralma bekliyorum. Bu daralmanın yüzde 30-35 civarında olacağını ve 800 bin civarında bir pazara gideceğimizi öngörüyorum” diyor ve devam ediyor: “Ama bu sektör açısından çok kötü değil. Elbette Hükümetin 2024’te alacağı kararlar sektörde belirleyici olacak.”

Hızlı başlayan ancak sert yavaşlayan bir yılı geride bırakan otomotiv sektörü 2024’te çok hızlı büyüyecek bir pazar öngörmüyor. Haliyle bu hesaplar sektörün bu yılki siparişlerine de yansıyacak. Yani sektör daha az sipariş verecek hal böyle olunca piyasanın açılması durumunda bile yeniden bir “yok” döneminin başlaması çok olası.

EDİTÖRÜN NOTU: Pek çok sıkıntıya rağmen seneyi 1 milyon adedin çok üzerinde kapatacak olan otomobil sektörü, 2024 yılında daha temkinli davranabilir. Sektör oyuncularının yaklaşık yüzde 30-40 civarında bir daralma beklemesi, siparişlerin yavaşlaması ve seneye sektörün daha düşük devirde gitmesi anlamına gelebilir.